Teylers Stichting
Oprichter
Pieter Teyler van der Hulst (1702-1778) heeft bij testament Teylers Stichting in het leven geroepen om kennis van godsdienst, kunst en wetenschap onder de burgers te bevorderen en om behoeftigen te ondersteunen.
Als typisch vertegenwoordiger van de Verlichting had Pieter Teyler een brede belangstelling voor wetenschap en kunst. Op beide terreinen legde hij verzamelingen aan. Daarnaast was hij zeer geïnteresseerd in theologie.
Uit hoofde van het testament werd de Stichting in 1778, na Pieter Teylers overlijden, ook eigenaar van zijn woonhuis aan de Damstraat en van zijn verzamelingen op het gebied van natuurlijke historie, penning- en tekenkunst, alsmede van zijn boekerij.
Documenten
- Het testament van Pieter Teyler;
Pieter Teyler
Statuten
De stichting heeft haar statuten gemoderniseerd. Doelstelling van de stichting is:
- het uitvoeren van het testament van Pieter Teyler van der Hulst, inhoudende het bevorderen van kennis van godsdienst, kunst en wetenschap en de ondersteuning van behoeftigen, alsmede het beheren van zijn nalatenschap, op basis van zijn testament van zeventien mei zeventienhonderd zes en vijftig en meer in algemene zin het nastreven van zijn ideaal van de Verlichting om door onderzoek en onderwijs de maatschappij te verbeteren;
- het verrichten van alle verdere handelingen, die met het vorenstaande in de ruimste zin verband houden of daartoe bevorderlijk kunnen zijn.
- Drs Henriëtte Beeksma-Romijn, secretaris
- Drs Frederike van Citters-van de Grampel, penningmeester
- Mr Edzo Huisman, presiderend Directeur in 2019, en in het dagelijks leven: notaris
- Mr Niels Teves, bestuurslid en in het dagelijks leven: ondernemer
- Dr Sjoerd Verduyn Lunel, bestuurslid en in het dagelijks leven: hoogleraar Universiteit Utrecht.
Het secretariaat is gevestigd bij Henriëtte Beeksma-Romijn te Haarlem.
De zittingsduur van een bestuurslid is beperkt tot 12 jaar. Indien zich een vacature voordoet, benoemt het zittende bestuur een opvolger, waarbij wordt gestreefd naar een evenwichtige verdeling van geslacht en kennis/bestuurservaring. Op grond van Teylers testament wordt bij voorkeur één bestuurslid benoemd met een doopsgezinde achtergrond.
Teylers Stichting is een culturele ANBI (Algemeen Nut Beogende Instelling).Documenten
- De statuten van Teylers Stichting;
- De lijst met namen van Directeuren Teylers Stichting.
- De ANBI gegevens van Teylers Stichting;
- Het jaarverslag 2016 van Teylers Stichting;
- Het jaarverslag 2017 van Teylers Stichting;
- Het jaarverslag 2018 van Teylers Stichting.
Het testament van Pieter Teyler
Het eerste bestuur van Teylers Stichting
Teylers Museum
Teylers Stichting is eigenaar van het gebouw en de collecties van Teylers Museum. Sinds 1981, het jaar waarin Teylers Museum structurele overheidssubsidie toegekend kreeg, heeft Teylers Stichting het beheer van het museum door middel van een convenant overgedragen aan de Stichting tot Beheer en Instandhouding van Teylers Museum.
Het museumcomplex en de collecties zijn op deze wijze in bruikleen gegeven aan Teylers Museum voor onbepaalde tijd. In dit convenant is voorts overeengekomen dat schenkingen, die gedaan worden aan Teylers Museum, juridische eigendom zijn van Teylers Stichting maar van rechtswege in bruikleen zullen zijn bij het museum om versnippering te voorkomen. Voorts is overeengekomen dat Teylers Stichting de gebouwen en collecties niet zonder toestemming van Teylers Museum kan verkopen. De regels van zorgvuldig museaal beheer worden hierbij gevolgd.
Teylers Museum
Teylers Genootschappen
Teylers Stichting is verder verantwoordelijk voor twee in het testament genoemde Genootschappen, te weten het Godgeleerd Genootschap en het Tweede Genootschap. In het Tweede Genootschap zijn natuurkunde (fysica en biologie), letterkunde, geschiedenis, kunstgeschiedenis en numismatiek vertegenwoordigd.
Ter stimulering van de wetenschap schrijven de leden van de beide Genootschappen jaarlijks een prijsvraag uit en geven lezingen in het museum.
Het Teylers Godgeleerd Genootschap bestaat uit de volgende leden:
- Prof. dr. M. Barnard, hoogleraar praktische theologie aan de Protestantse Theologische Universiteit te Amsterdam
- Prof. dr. H.L. Beck, hoogleraar godsdienstwetenschap, in het bijzonder van de islam, Faculteit Geesteswetenschappen, Universiteit van Tilburg
- Prof. dr. H.G.M. Jorink, onderzoeker aan het Huygens ING en Teylers-hoogleraar 'Verlichting en Religie in historisch en sociaal cultureel perspectief' verbonden aan de Universiteit Leiden
- Prof. dr. A.B. Merz, hoogleraar Nieuwe Testament bij de Protestantse Theologische Universiteit (PThU), Groningen
- Prof. dr. M. Popović, Hoogleraar Oude Testament en het vroege Jodendom, met bijzondere aandacht voor Qumran en de Dode Zeerollen, Rijksuniversiteit Groningen
- Prof. dr. E.G.E. van der Wall, hoogleraar geschiedenis van het christendom, Universiteit Leiden
Het Teylers Tweede Genootschap bestaat uit de volgende leden:
- Prof. dr. W. van Anrooij, Hoogleraar Nederlandse letterkunde tot de Romantiek, Universiteit Leiden
- Dr. Y.L. Bleyerveld, Senior Conservator Teken- en Prentkunst (ca. 1500-1800), bij het RKD – Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis in Den Haag
- Prof. dr. F.H. van Lunteren, Hoogleraar Geschiedenis van de Natuurwetenschappen aan de Vrije Universiteit Amsterdam en aan de Universiteit Leiden en Teylers-hoogleraar
- Drs. A. Pol, Onderzoeker faculteit Archeologie, Universiteit Leiden
- Prof. dr. ir. Wim van Saarloos, Hoogleraar Theoretische Natuurkunde te Leiden, President van de Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen (KNAW) te Amsterdam
- Prof. dr. N.C.F. van Sas, hoogleraar geschiedenis na 1750, Universiteit van Amsterdam
- Prof. dr. L.E.M. Vet, directeur Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW) en buitengewoon hoogleraar evolutionaire ecologie, Wageningen Universiteit
Ledenlijsten
De ovale zaal
Teylers Winterlezingen
De Directeuren van Teylers Stichting organiseren iedere winter lezingen. De lezingen worden gehouden door leden van Teylers Genootschappen.
Het programma voor de Teylers Winterlezingen 2018/2019, aanvang 13.00 in de gehoorzaal van Teylers Museum,
- Zondag 25 november 2018: Prof. dr. Mladen Popovic, De Dode Zeerollen en de schrijvers van de Bijbel
- Zondag 27 januari 2019: Prof. dr. Frans van Lunteren, Hendrik Antoon Lorentz, een bruggenbouwer in Teylers Museum
- Zondag 25 februari 2018: Prof. dr. Herman Beck, Over geven: Gift en gif
Documenten
De gehoorzaal
Teylers Prijsvragen
In 2015 heeft prof. dr. Niek van Sas, hoogleraar geschiedenis na 1750, Universiteit van Amsterdam en lid van Teylers Tweede Genootschap, de prijsvraag geformuleerd met de titel: “Gevraagd wordt: een studie op het terrein van de emotie-geschiedenis, toegepast op een onderwerp uit de Nederlandse geschiedenis (Middeleeuwen tot heden)”. De leden van het Tweede Genootschap en Directeuren van Teylers Stichting hebben een gouden penning toegekend aan Dr. Olga van Marion en Timothy Vergeer M.A. voor de inzending onder het motto “het zien gaat voor het zeggen” met de begeleidende teksten “De ‘History of Emotions’ in het Nederlandstalige toneel van de zeventiende eeuw”, “Woelen en kroelen op het toneel: ongewenst?”, “Gezongen emoties. Toneelliederen in Rodenburghs Vrou Iacoba bij de opening van de nieuwe Schouwburg”, “Spain’s dramatic conquest of the Dutch Republic. Rodenburgh as a literary mediator of Spanish theatre”, “Vrouwenmoord in Vondels Gysbreght.”. De erepenning zal worden uitgereikt op vrijdag 28 september 2018 om 16.00 uur in de gehoorzaal van Teylers Museum, Spaarne 16 te Haarlem. Een uitnodiging voor deze bijeenkomst vindt u hier.
Openstaande prijsvragen Teylers Godgeleerd Genootschap
- Gevraagd wordt een verhandeling naar de receptie van uit de verlichting voortgekomen idealen door moslims in Nederland. De verhandeling dient geschreven te zijn in een voor een algemeen publiek toegankelijke stijl (inzenden vóór 1 mei 2022). Toelichting.
- Gevraagd wordt een verhandeling over het thema ‘Verlichting en religie 2018 – 2028’. De verhandeling dient geschreven te zijn in een voor een algemeen publiek toegankelijke stijl (inzenden vóór 1 mei 2021). Toelichting.
- Gevraagd wordt een onderzoek naar de invloed van Spinoza’s gedachtengoed op de geloofscrisis die geleerden uit zijn directe omgeving doormaakten (inzenden vóór 1 mei 2020). Toelichting.
- Gevraagd wordt een kritische beschrijving en evaluatie van het onderzoek in de laatste vijftig jaar naar het uiteengaan van jodendom en christendom in de eerste eeuwen van onze jaartelling (inzenden vóór 1 mei 2019). Toelichting.
Openstaande prijsvragen Teylers Tweede Genootschap
- Gevraagd wordt: een oorspronkelijke studie waarin gedemonstreerd wordt hoe prenten werden verspreid, gebruikt en gewaardeerd (inzenden vóór 1 januari 2021). Toelichting.
- Gevraagd wordt: een kritische studie naar het optimaliseren van duurzame multifunctionaliteit van bodems (inzenden vóór 1 januari 2020). Toelichting.
- Gevraagd wordt: een oorspronkelijke studie waarin aan de hand van Nederlands/Vlaams bronnenmateriaal gedemonstreerd wordt – met aandacht voor de Europese context – hoe de Middeleeuwen sinds de tijd van het Humanisme van invloed zijn geweest op de samenleving en culturele praktijk (inzenden vóór 1 januari 2019). Toelichting.
Penning
Teylers Leerstoelen
Teylers Stichting heeft twee bijzondere leerstoelen opgericht aan de Universiteit Leiden.
De leerstoel ‘Geschiedenis van de natuurwetenschappen’ wordt sinds 2007 bekleed door professor dr. Frans van Lunteren. Hij richt zijn onderzoek op de geschiedenis van de Nederlandse natuurwetenschappen tussen 1815 en 1940 en Teylers Museum in het bijzonder.
Professor dr. Eric Jorink bekleedt sinds 2013 de tweede leerstoel, ‘Verlichting en religie in historisch en sociaal-cultureel perspectief’. Hij houdt zich onder meer bezig met de raakvlakken tussen geloof, kunst en wetenschap in de Verlichting, meer in het bijzonder met het ontstaan van collecties en musea.
Kennis in Teylers Museum
Teylers Hofje
Het door Teylers Stichting in 1787 gebouwde hofje is 2010 economisch overgedragen aan woningcoöperatie Elan Wonen in Haarlem, die beter geëquipeerd is om het onderhoud en beheer van een dergelijk monumentaal gebouw uit te voeren.
Teylers Stichting heeft nog wel het gebruiksrecht van de regentenkamer van Teylers Hofje en houdt daar regelmatig bijeenkomsten. Op Open Monumentendagen is het bestuur aanwezig om rondleidingen te verzorgen.
Teylers Hofje
Gelieerde stichtingen
Het bestuur werkt samen met gelieerde instellingen:
- de Stichting tot Exploitatie van Teylers Museum (het "Teylers Museum"): waarin twee bestuursleden Teylers Stichting deel uitmaken van de Raad van Toezicht;
- Roodenburg van Looy Stichting (stichting die een verzameling munten en penningen en schilderijen heeft ondergebracht bij Teylers Museum): één bestuurslid van Teylers Stichting maakt deel uit van het bestuur van de Roodenburg van Looy Stichting;
- Stichting Teylers Museum Vriendenfonds (TMVF) (fondsenwerving voor museum) één bestuurslid van Teylers Stichting maakt deel uit van dit bestuur;
- Teylers Stichting is vertegenwoordigd in het curatorium van de Teylers leerstoelen;
- de Protestantse Gemeente Haarlem: alle bestuursleden van Teylers Stichting zijn qualitate qua bestuursleden van het Bestuur van de Stichting Pensioenfonds voor Weduwen van de Protestantse Gemeente Haarlem (PWF); in mei van elk jaar vindt overleg met de predikanten plaats conform statuten van PWF.
De ovale zaal