Teylers Stichting
Oprichter
Pieter Teyler van der Hulst (1702-1778) heeft bij testament Teylers Stichting in het leven geroepen om kennis van godsdienst, kunst en wetenschap onder de burgers te bevorderen en om behoeftigen te ondersteunen.
Als typisch vertegenwoordiger van de Verlichting had Pieter Teyler een brede belangstelling voor wetenschap en kunst. Op beide terreinen legde hij verzamelingen aan. Daarnaast was hij zeer geïnteresseerd in theologie.
Uit hoofde van het testament werd de Stichting in 1778, na Pieter Teylers overlijden, ook eigenaar van zijn woonhuis aan de Damstraat en van zijn verzamelingen op het gebied van natuurlijke historie, penning- en tekenkunst, alsmede van zijn boekerij.
Documenten
- Het testament van Pieter Teyler;
Pieter Teyler
Statuten
De stichting heeft haar statuten gemoderniseerd. Doelstelling van de stichting is:
- het uitvoeren van het testament van Pieter Teyler van der Hulst, inhoudende het bevorderen van kennis van godsdienst, kunst en wetenschap en de ondersteuning van behoeftigen, alsmede het beheren van zijn nalatenschap, op basis van zijn testament van zeventien mei zeventienhonderd zes en vijftig en meer in algemene zin het nastreven van zijn ideaal van de Verlichting om door onderzoek en onderwijs de maatschappij te verbeteren;
- het verrichten van alle verdere handelingen, die met het vorenstaande in de ruimste zin verband houden of daartoe bevorderlijk kunnen zijn.
- Drs Henriëtte Beeksma-Romijn, secretaris
- Drs Frederike van Citters-van de Grampel, penningmeester
- Mr Edzo Huisman, bestuurslid en in het dagelijks leven: notaris
- Mr Niels Teves, bestuurslid en in het dagelijks leven: ondernemer
- Dr Sjoerd Verduyn Lunel, bestuurslid en in het dagelijks leven: hoogleraar Universiteit Utrecht.
Het secretariaat is gevestigd bij Henriëtte Beeksma-Romijn te Haarlem.
De zittingsduur van een bestuurslid is beperkt tot 12 jaar. Indien zich een vacature voordoet, benoemt het zittende bestuur een opvolger, waarbij wordt gestreefd naar een evenwichtige verdeling van geslacht en kennis/bestuurservaring. Op grond van Teylers testament wordt bij voorkeur één bestuurslid benoemd met een doopsgezinde achtergrond.
Teylers Stichting is een culturele ANBI (Algemeen Nut Beogende Instelling).Documenten
- De statuten van Teylers Stichting;
- De lijst met namen van Directeuren Teylers Stichting;
- Het Bestuursverslag 2024 van Teylers Stichting;
- Het ANBI verslag 2024 van Teylers Stichting.
De oude verslagen staan onder Archief Teylers Stichting.
Het testament van Pieter Teyler
Het eerste bestuur van Teylers Stichting
Teylers Museum
Teylers Stichting is eigenaar van het gebouw en de collecties van Teylers Museum. Sinds 1981, het jaar waarin Teylers Museum structurele overheidssubsidie toegekend kreeg, heeft Teylers Stichting het beheer van het museum door middel van een convenant overgedragen aan de Stichting tot Beheer en Instandhouding van Teylers Museum.
Het museumcomplex en de collecties zijn op deze wijze in bruikleen gegeven aan Teylers Museum voor onbepaalde tijd. In dit convenant is voorts overeengekomen dat schenkingen, die gedaan worden aan Teylers Museum, juridische eigendom zijn van Teylers Stichting maar van rechtswege in bruikleen zullen zijn bij het museum om versnippering te voorkomen. Voorts is overeengekomen dat Teylers Stichting de gebouwen en collecties niet zonder toestemming van Teylers Museum kan verkopen. De regels van zorgvuldig museaal beheer worden hierbij gevolgd.
Teylers Museum
Teylers Genootschappen
Teylers Stichting is verder verantwoordelijk voor twee in het testament genoemde Genootschappen, te weten het Godgeleerd Genootschap en het Tweede Genootschap. In het Tweede Genootschap zijn natuurkunde (fysica en biologie), letterkunde, geschiedenis, kunstgeschiedenis en numismatiek vertegenwoordigd.
Ter stimulering van de wetenschap schrijven de leden van de beide Genootschappen jaarlijks een prijsvraag uit en geven lezingen in het museum.
Het Teylers Godgeleerd Genootschap bestaat uit de volgende leden:
- Prof. dr. M. Barnard, hoogleraar praktische theologie aan de Protestantse Theologische Universiteit te Amsterdam
- Prof. dr. H.G.M. Jorink, onderzoeker aan het Huygens ING (KNAW) en Teylers-hoogleraar 'Verlichting en Religie in historisch en sociaal cultureel perspectief' verbonden aan de Universiteit Leiden
- Prof. dr. C.R. Lange, hoogleraar Arabische en Islamitische Studies, Universiteit Utrecht
- Prof. dr. A.B. Merz, hoogleraar Nieuwe Testament bij de Protestantse Theologische Universiteit (PThU), Groningen
- Prof. dr. H.L. Murre-van den Berg, hoogleraar Mondiaal christendom aan de Radboud Universiteit, Nijmegen
- Prof. dr. E.P. Schaafsma, hoogleraar Theologische ethiek aan de Protestantse Theologische Universiteit, Amsterdam
- Prof. dr. M. Popović, hoogleraar Oude Testament en het vroege Jodendom, met bijzondere aandacht voor Qumran en de Dode Zeerollen, Rijksuniversiteit Groningen
Het Teylers Tweede Genootschap bestaat uit de volgende leden:
- Prof. dr. W. van Anrooij (voorzitter), hoogleraar Nederlandse letterkunde tot de Romantiek, Universiteit Leiden
- Prof. dr. Y.L. Bleyerveld, bijzonder hoogleraar Kunst op papier en perkament aan de Universiteit Leiden en senior Conservator Teken- en Prentkunst (ca 1500-1800) bij het RKD - Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis - in Den Haag
- Dr. L.M.G.F.E. Claes, Universitair Docent Oude Geschiedenis, Universiteit Leiden
- Prof. dr. J. Ellers, hoogleraar Evolutionary ecology aan de Vrije Universiteit Amsterdam
- Prof. dr. B.A. de Graaf, hoogleraar Geschiedenis Internationale Betrekkingen, Universiteit Utrecht
- Prof. dr. M. van der Heijden, hoogleraar Wetenschapscommunicatie, TU Eindhoven
- Prof. dr. F.H. van Lunteren, hoogleraar Geschiedenis van de Natuurwetenschappen aan de Vrije Universiteit Amsterdam en aan de Universiteit Leiden en Teylers-hoogleraar
Ledenlijsten
De ovale zaal
Teylers Winterlezingen
De Directeuren van Teylers Stichting organiseren iedere winter lezingen. De lezingen worden gehouden door leden van de twee Teylers Genootschappen.
Het programma voor de Teylers Winterlezingen 2025/2026, aanvang 13.00 in de gehoorzaal van Teylers Museum,
- Zondag 30 november 2025: Prof. dr. Yvonne Bleyerveld, Anatomie, houding en gebaar. Nederlandse kunstenaars tekenen naar model, ca. 1580-1680
- Zondag 1 februari 2026: Prof. dr. Petruschka Schaafsma, Wat bezielde hen? Over wat ons beeld van de Verlichting zegt over onszelf
- Zondag 8 maart 2026: Prof. dr. Jacintha Ellers, Natuur in de stad: een eeuwige haat-liefdeverhouding
Documenten
- De brochure van de Teylers Winterlezingen 2025/2026;
- De winterlezing Maarten van Heemskerck eindelijk weer in Nederland te zien door Prof. dr. Ilja Veldman.
De oude brochures en videoregistraties staan onder Archief Teylers Stichting.
De gehoorzaal
Teylers Prijsvragen
Openstaande prijsvragen Teylers Godgeleerd Genootschap
- Gevraagd wordt een verhandeling van het gebruik van "Materiële Filologie" in Oudtestamentisch/Hebreeuwse Bijbelonderzoek met aandacht voor methodologische reflectie. (inzenden vóór 1 mei 2026). Toelichting.
Openstaande prijsvragen Teylers Tweede Genootschap
- Gevraagd wordt: een kritische studie naar het voorspellen van de kans op invasiviteit van exoten. (inzenden vóór 1 januari 2027). Toelichting.
- Gevraagd wordt: een studie over hoe de Middeleeuwen en/of de Gouden Eeuw sinds 1800 worden gerepresenteerd in de literatuur en cultuur van de Nederlanden. (inzenden vóór 1 januari 2026). Toelichting.
Penning
Teylers Leerstoelen
Teylers Stichting heeft twee bijzondere leerstoelen opgericht aan de Universiteit Leiden.
De leerstoel ‘Geschiedenis van de natuurwetenschappen’ wordt sinds 2007 bekleed door professor dr. Frans van Lunteren. Hij richt zijn onderzoek op de geschiedenis van de Nederlandse natuurwetenschappen tussen 1815 en 1940 en Teylers Museum in het bijzonder.
Professor dr. Eric Jorink bekleedt sinds 2013 de tweede leerstoel, ‘Verlichting en religie in historisch en sociaal-cultureel perspectief’. Hij houdt zich onder meer bezig met de raakvlakken tussen geloof, kunst en wetenschap in de Verlichting, meer in het bijzonder met het ontstaan van collecties en musea.
Het College van Curatoren voor deze bijzondere leerstoel bestaat uit prof. dr. M.P.A. de Baar (voorzitter), prof. dr. W.W. Mijnhardt, drs. M. Scharloo en prof. dr. S.M. Verduyn Lunel (secretaris).
Kennis in Teylers Museum
Wetenschapscommissie
Teylers Stichting heeft samen met de Teylers genootschappen en het Teylers museum de wetenschapscommissie in het leven geroepen om de uitwisseling van kennis tussen Teylers Stichting, de Teylers genootschappen en het Teylers museum te bevorderen.
De Wetenschapscommissie bestaat uit de volgende leden:
- Prof. dr. W. van Anrooij, hoogleraar Nederlandse letterkunde tot de Romantiek, Universiteit Leiden
- Drs. H.B. Beeksma-Romijn, secretaris Teylers Stichting
- Drs. M. de Beyer, directeur Teylers museum
- Prof. dr. Y.L. Bleyerveld, bijzonder hoogleraar Kunst op papier en perkament aan de Universiteit Leiden en senior Conservator Teken- en Prentkunst (ca 1500-1800) bij het RKD - Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis - in Den Haag
- T. van Druten MA, hoofdcurator kunstverzameling, Teylers museum
- Prof. dr. H.G.M. Jorink, onderzoeker aan het Huygens ING (KNAW) en Teylers-hoogleraar 'Verlichting en Religie in historisch en sociaal cultureel perspectief' verbonden aan de Universiteit Leiden
- Prof. dr. F.H. van Lunteren, hoogleraar Geschiedenis van de Natuurwetenschappen aan de Vrije Universiteit Amsterdam en aan de Universiteit Leiden en Teylers-hoogleraar
- Prof. dr. M. Popović, hoogleraar Oude Testament en het vroege Jodendom, Rijksuniversiteit Groningen
- Drs. T. van der Spek, hoofdcurator wetenschap, Teylers museum
- Prof. dr. S.M. Verduyn Lunel, directeur Teylers Stichting, voorzitter
Documenten
- Het Visiedocument;
Pieter Teyler
Teylers Fellows
Op voordracht van de Teylers hoogleraren Eric Jorink en Frans van Lunteren, ondersteund door de Wetenschapscommissie, kan door het bestuur van Teylers Stichting een Teyler Fellow worden benoemd die een aantal maanden onderzoek aan de collecties van Teylers Museum kan doen.
Dr. Eleá de la Porte, Teylers Fellow 2021/2022.
Dr. Joyce Zelen, Teylers Fellow 2022/2023.
Dr. Mirielle Linck, Teylers Fellow 2024
Dr. Wouter de Vries, Teylers Fellow 2025
Kennis in Teylers Museum
Teylers Hofje
Het door Teylers Stichting in 1787 gebouwde hofje is in 2010 economisch overgedragen aan woningcoöperatie Elan Wonen in Haarlem. In 2020 heeft Vereniging Hendrick de Keyser dankzij een particulier legaat en met steun van de BankGiro Loterij het Teylers Hofje gekocht van Elan Wonen. Het Teylers Hofje is het tiende hofje in bezit van de Vereniging ‘Hendrick de Keyser’ die beter geëquipeerd is om het onderhoud en beheer van een dergelijk monumentaal gebouw uit te voeren.
Teylers Stichting heeft nog wel het gebruiksrecht van de regentenkamer van Teylers Hofje en houdt daar regelmatig bijeenkomsten. Op Open Monumentendagen is het bestuur aanwezig om rondleidingen te verzorgen.
Teylers Hofje
Gelieerde stichtingen
Het bestuur werkt samen met gelieerde instellingen:
- de Stichting tot Exploitatie van Teylers Museum (het "Teylers Museum"): waarin twee bestuursleden Teylers Stichting deel uitmaken van de Raad van Toezicht;
- Roodenburg van Looy Stichting (stichting die een verzameling munten en penningen en schilderijen heeft ondergebracht bij Teylers Museum): één bestuurslid van Teylers Stichting maakt deel uit van het bestuur van de Roodenburg van Looy Stichting;
- Stichting Teylers Museum Vriendenfonds (TMVF) (fondsenwerving voor museum) één bestuurslid van Teylers Stichting maakt deel uit van dit bestuur;
- Teylers Stichting is vertegenwoordigd in het curatorium van de Teylers leerstoelen;
- Stichting Hendriks van Marum (stichting met doel het stimuleren van wetenschappelijk onderzoek naar Pieter Teyler en de naar hem genoemde stichtingen);
- de Protestantse Gemeente Haarlem: alle bestuursleden van Teylers Stichting zijn qualitate qua bestuursleden van het Bestuur van de Stichting Fonds voor Weduwen van Predikanten der Hervormde Gemeente te Haarlem; in mei van elk jaar vindt overleg met de predikanten plaats conform statuten van PWF.
De ovale zaal